Rabu, 21 April 2010

Jati Raga


Ujar Batara Premana, T(e)rus linglang teka (ri(ng) buwana herang “Ah ini Si Ijunati. Ah lain kasorgaa(n)na, Sang Hya(ng) Tu(ng)gal Premana. Muku eta leuwih, Ja tu(ng)gal tu(ng)gal ai(ng), Premana premana aing.” Terus linglang teka ring buwana lega.

Ah ujar Sang Hyang Aci : “Ah ini Si Ijunajati. Ah lain temahanna, Sang Hyang Tu(ng)gal Wisesa. Muku eta Leuwih, Ja wisesa-wisesa ai(ng).” T(e)rus lingla(ng) teka ri(ng) buwana hening.

Ujar Sang Hyang Aci : “Aing ini Si Ijunati, Ah kena karah lain, Ka hanan (S)ang Hyang Hurip. Tan hana bayu sabda hdap. Muku eta leuwih teui(ng), Ja hurip hurip aing, tapa tapa aing(ng), bayu bayu aing(ng), sabda sabda aing, Hda(p) had(p) ai(ng).”

Sapet t(e)rus linglang, teka ri buwana niskala. Aci buwana aci ning buwana, aci acining beura(ng) sadakala.

Ujar Sang Hyang Aci na aci wisesa: “Aing ini Si Ijunajati. Ah lai(n) kasorgaan Batara Niskala, Inya Batara Lenggang Buwana, Inya Batara Sang Acilarang. Aci ning herang, Aci ning hening, Aci ning dewata kabeh.

Hurip ning hurip kabeh. Inya nu ngayuga bayu sabda had(p), Cinta rasa pramana wisesa, Hurip tu(ng)gal tapa, Inya nu ngageugeu(h) hurip.

Aci pwah ma Sang Hyang Sri wisesa, ti nu wisesa leuwih, Ti nu leuwih bedeto, ti nu bedeto hurip, ti nu hurip adras, ti nu adras endah, ti nu endaj ali(t), ti nu alit(a) niskala, ti nu niskala ra(m)pes, ti nu rampes dewata, ti nu dewata.

Ja inya nu ngalungguh, di jebaning dewata, Di jebaning hurip, di jebaning biheung, di jebaning hanteu.

Ju(ng)junan satema(h)han, Jungjunngan sadewata. Sira ta ratu retuning dewata. Batara Jati Niskala, Tema(h)han Batara Niskala, Yata dewata niskala, pitu racok jadi tunggal, Mari siranan tu.”

“Ah”, ujar Sang Hy(hy)ang Aci Kumara. “Ja lumiri cakrawati. Muku eta leuwih teuing, Ja eta niskala ai(ng), ali(a) alit aing, biheung biheung aing, hanteu hanteu aing, tan hana tan hana aing.

”Yata nira nu mangih, ning bumi kumirinycing. Rari sada tatabeuhhan, ri aci bumi kumirinycing, Kumarenycang kumarenycong, rari tinu rari aci kwaswar(r)anan, hya(ng) gending (gending) narawangsa, Kaamsuh ku deneng pawana.

Wijaya ta si(ng)ra hasta, na bumi tan hana pretiwi, na dalem tan hana (a)ngkasa, na rahina tan hana (a)ditya, na candra tan hana wulan, na maru(ta) tan hana angina(a), na teja tan hana maya, na akasa tan hana pe(ma)ga, na jati tan hana hurip.

Tan uwung-uwung manuruwung, Awang-awang mang(ng)amsara. Tan (kiku) kapetengan deneng syang, tan kapadang(ng)an deneng padang, tan kalinwungan deneng rahina wengi, tan karuhur(r)an, deneng nu ruhur, tan kaiswar(r)an deneng swar, tan kaalitan deneng leganyia. Aci(n)tyia ning dewata. Ya ya mana dipajar, na Bwana Jatinsikala.

Ditapa kyarasa nge (nyi nyu) casah, lungguh asa di mega, hum(e)neng nu tan papolah, Awak diya mandala ni(ng) ratna sa(ma)di, teka tumwangtan sira mari adoh purek.

(Yata) ujar Batara Niskala: “Aduh anaku, Sang Hya(ng) Aci Kumara, bagya lagi kita ri kahanan mami, luna duk puna asuh-asuh, tohaanna ning (nana) suka sadye anaku.”

Ujar Sang Hyang Aci Kumara: “Aduh knang kanistyia, ku nigi nistina, ku suksu nigi nistina, kasuruh ku Sang Hyang Ayah, ka Batara Guru seda buwantala, aci Pwah Sang Hya(ng) Sri.”

Ujar Sang Acinta La(r)rang: “Aduh anaku Aci Kumara, hayu samadyana lamun sakitu, maan talatah aing sakini. Lamun mumul mulah disungkah, ja luru raga, lamun daek ma baan deung hiji anaku.” Mulah salah tuduhhan, Aja epwaga na pitu: Pwah Tunyjung Herang, Pwah Sri Tun(ny)jung lenggang, Pwah Sri Tun(ny)jung Hung, Pwah Sri Tun(ny)jung Manik, Pwah Sri Tun(ny)jung Putih, Pwah Sri Tun(ny)jung Bumi, Pwah Tun(ny)jung Bwana.

Mangku kurung(ng)anana ma, Maan aksari kalih, Ngara(n)na Aksari Tu(ny)jung Maba, Aksari Sri Tun(ny)jung Mabra, Aksari Sri Tun(ny)jung Syang, Aksari Sri Tun(ny)jung Kuning, Aksari Sri Tun(ny)jung Nagawali, Aksari Naga Nagini. Selang sagini: Pwah (ri ru) Sari Banawati deung, Pwah Aksari Manikmaya. Aksari Mayata, Aksari Atastita, Aksari Madongkap, Aksasti Nilasi, Aksasri Mayati, Aksari Wadi(ng)ngin, Aksasi Ku(m)bakeling, Aksari Maya Yuwana, Aksari Jana Lawaka, Aksari Manwa(n) Hireng, Aksari Madwada, Aksari Kunti, Aksari Titisari, Aksari Kindya Manik(a) Aksari Madipwak(a), Aksari Maya, Aksari Jabung, Aksari Galetwar, Aksari Werawati, Aksari Rumawangi, Aksari Kinasihhan, Aksari Kamwawati, Aksari Kemang, Aksari Kujati lawan(a) Pwah Bentang Kukus, Aksari Ratna Kusumah, Aksari Hening Hinisjati, Aksari Nwangtwan Manik, Aksari Gendang, Aksari Kalasan, Aksari Endah Patala, Aksari Sedajati, Aksari Imijati, Aksari (jle jlu) jlag sabumi, Aksari Pada Ni Wa(ng)ngi, Aksari K(e)ling, Aksari Gwada Banycana, Aksari Saresehkane. Tan kabilang geusa(n)na ma, Di bwana endah. Dibabakuna tingkes larang, Ti leumpang wisesa sekar bumi, Si Deuwi Bukacim, Ti Maraja Nisgandawati. Sira Deuwi (si su) titi tan hening, Pwah Wirumananggay kaserep jati, deung ambu rai rena kasih.

Sakitu nu ngababakan inya. “Tarahhan geura leumpang, anaku! Herang talatah aing t(y)ea. Lamun tuluy tepung, baan! Lamun hamwa, misui! Sakitu anaku.”

Ujar Sang Hyang Acikumara: “Aduh hantyanuta.” Ujar Batara Niskala: “Hayu aya sakitu ma, samadyana sama pun. Mwa nywarang seupanana, Ngacalwaan batra nurah(h)an. Sakitu pun. Hanteu kami geura lumaksana, Sakitu sama guna.”

Ujar Batara Niskala: “Aduh rahayu anaking, Bwah iman ka aing, Ngadudulur ka sabda rahayu. Hengan ta aing ngaran kanurah heula, Nama sira saha, Prebu Jatiniskala Sang lenggang Buwana, Aci aci ning dewata. Sakitu, nama sira (a)naku. Keh geura s(y)ia leumpang Jajahan na Jatinistmen. Sugan kita kapanggung, Mangke rekwaha(n) na wasta, hanteu na pipulihheun. Maring mulih manih ka sakala, tunda mangke na raga alit, Dina tan hana masya.

Anggeus ma manggih tan arupa mene, Husir deui na raga alit ma, Kita ngaraga deui, A(ng)geus ma kita turun, kita  kana buwana endah, Sakitu anaku.”

Yata Sang Hyang Acikumara, Ngarasa maneh a(ng)geus dipa(ng)mukakeun. Sabda mirus midway tan karara, Tuluy sumiri sakeng kuna, Breh welan tan durelan, Tarap majamen ri telas, Sira hanan ta lua, Sang Mwanwan sira hanan ta lua. Paher ta sira sakeng paterus alit, T(e)ka ri bumi tan hana. Ah ini Si Ijunajati Nistmen. Ah lain temah(h)an rahyang jati tan hana. Ja wanang rang Darmajati, Kena karah muku leuwih, Jati tan hana ta. Aing darmajati, aing  inya eta i(ng)nya aing, I(ng)nya ai(ng) inya eta, Pet t(e)rus linglang, Peuting bumi ning hireng. Sanjay bumi herang. Ah ini Si Ijunajati Nistmen, Swak caang hanteu nu meungpeukan inya. Ah lain na cangkang, Na (bwa)bwana kwaswang. Muku leuwih ja kwaswang. Aing itu ta mana haci gupu, Man(a) gagah twatwaman, Gumantung tanpa walayut, lurnya nguruwung, Temah(h)an batara, Batara Bayu Bwana. Itu ta mana barekat mahamit, Temah(h)an bakukna na pwasa.

Lamun baluk manarawang, Ah silang sakitu. Muku eta leuwih, Ja baluk baluk aing, Pwasa pwasa aing.

Yata sira tumwantwan maring adwah, Aparek tumata ring kalantara. T(e)rus li(ng)lang t(e)rus manarawang ri niskala, antyana ta aduna patala.

Ujar Sang hyang Aci Wisesa :“Ah na naha eusi raga eta ?” Tan pakena tan parupa, ning kalangkang, rungmangyem rumanyeum. Hana tan hana maswaksa, Ku swak  beuteung swak leungeun swak hulu. Sawareh sabumi, Sabumi bwana tiga te kitu. Eta ma teka kwaswang  sabwana ta. Pitu lwarnyia sumingir singir, Sumunyia taya tata.

Ujar Sang Hyang Aci Wisea:“Ah linglang aing datang, ka Jatinismen mwang, aing nanggalkeun raga heula.

Ya mana ditinggalkeun raga, di buwana langgeng. Nya mana pet mecat, Sang Hyang Aci Nistmen tina raga alit.

Na raga ditunggwan ku bayu dewata, Hda(p) dewata sabda dewata. Sakitu mnawi pajarkeun, Anggeus cu(n)duk puhun, datang ka tangkal, Katutu(r)ning bisa (katutuning bisa), Ka tutur ning ireug.

Inya sida Jatinistmen, Ya sida tan hana paran, Sida mwaksah tan hana tuduh(h)an. Sira ta manggih tan parupa, Tan pareka tan pakahanan, Sang Hyang tan abayu,  tan asabda tan ahdap, tan atutur tan aswarga, tan amwaksah tan alepas, Tan hyang tan dewata, tan  warna tan darma. Apan sekar nala sadakala, tan katemu inajyan, Tan katemu inangen-angen.

Ya ta Jatinsitmen, Tan kaucap tan karasa, tan kaprisa tan katwatwan, Tan kapretan, nis; lamun lasmana.

Hana bayu tan pahayu (tanpa bayu), Hana sabda tan pasabda, Hana hda(p) tan pahda(p), Hana hurip tan (ha hu) kasengguh hurip, Tan swaran I ruhur.

Hana bayu aing sakini, Hana sabda sabda aing sakini, Hana hdap hdap aing (ni nu) sakini. Kumaha de(k) katuduh, ja hanteu tuduheunana. Kumaha de(k) kahdap,  Ja hanteu hdappeunana. Kumaha de(k) katwa(ng)twan, Ja hanteu seungguh(h)eunana, tan tunggal tan premana tan wisesa, Ja pun twag ning pareng kwat, Hingan ning kasan.

Yata hening jagat, Yata sakini jatinistemen, Hamwa kapalang. Disengguh jati tan juti, Disengguh luput tan (tan) luput, Disengguh biheung tan biheung.

Yata bisa nyamuni sang hyang kapas,Na katuduh na jatinistmen, Na agama na tan katuduh, Nu ngadeuleu di jeba (we wu bi bu) jatinistmen. Nu kumaha nu maka ngahdap Dituduh ma tan katuduh.

Inya nu nuduh, inya nu katuduh. Inya nu nnyieun inya kajyieun. Makana tan katuduh. Beuteung: patingtim patingti(m) maneh, Mana katuduh nuduh maneh, mana kahdap ngahdap maneh. mana wayana carita  nyaritakeun maneh, mana na nis nganiskeun maneh, mana (ha)na ngahanakeun maneh. na biheu(ng) luput ning biheungna, Lupu-luput ning luputna, Jatinistmen lupu jatinistmen.”

Sakitu tegesna jatinistmen, pun. Dah sarira ganal sakitu, Ya iki ya iku, Inya iki inya iku. Tucap na sang hyang raga alit, Ya na bayu sabda hda(p).

Ujar sira ng tang: “Ah wi(ng)sesa teuing aing, hamwa waya nu wisesa mana aing, hamwa waya nu leuwih mana aing, hamwa waya nu dewata mana aing, teka hanteu nu ngawisesa aing, ka pangkiuna aci jatinistmen.”

Ujar sira ta: “Ah bayu sabda had(p), eta teka nyenggug maneh, pangrasana ma hanteu acan, ditinggakeun ku ngaing. Mwajat deui(ng) na bayu sabda had(p), hengan sakiweu tapasna na ra(m)pes. Aing (aaing) jati na aing, aing wisesa na aing, acina dewata kabeh. aing aci Jatiniskala, aing aci Pata(ny)jala, kasi aci Prabu Cakrawati, aing asana ma.”

Ujar Aci Jatinistmen: “Bayu sabda had(p), mulah syia majar maneh, leuwih sadar maneh ja tina wisesana. Mulah majar maneh, aci na aci Prebu Cakrawati, Mulah inya ma inya, Kehna manggwalna ja waya rupa na raga.”

“Papa sya”, ujar bayu sabda had(p). “Ah eta si rampes, Ah eta Si Ijuna(ng) Jatinistmen, hanteu kajeueung, rwana, hengan kadenge swarana.”

Ujarna Aci Jatinistmen: “Ah bayu sabda had(p), rupa reka ku waya, ja aing nya nya na aci Jatinistmen, ja aing nya luput ning luput, ja aing nya hanteu ning hanteu, ja aing nya biheung ning biheung, ja aing nya  leungit ning leungit, ja aing nya mwaksah ning miwaksah, ja aing jati ning jati, ja aing tmen ning tmen, ja aing sekar putih ning sekar putih, ja hanteu syiar(r)eunana, ja hanteu nu disyar hanteu teu nyiyar. Inya nu nyeueung inya nu kajeueung, Inya hana inya tan hana, Buni tan buni, Ereh tan ebreh.

Inya aing nu ngadeuleu, Di jeba ning dewata Di jeba ning hurip, Di jeba ning (hing hu ri ru) sang manwan, Di jeba ning ning jati, Di jeba ning biheung, Di jeba ning bayu, Di jeba ning sabda, Di jeba ning hda(p) Dideuleu tan kadeuleu. Aing nu ngadeuleu, (di jeba) bayu tan meulu bayu, ngadeuleu sabda tan milu sabda, ngadeuleu had(p) tan milu hda(p). Aing sang Manwan, Dipitegelan bayu sabda hdap. Sabda nu ngiwkaskeun sarwwa ni(ng) ajnyana, Sarwwa ning gama (sa).”

Sakitu bayu sabda hda(p). Haywa sira tan w(e)ruh ri jatinika. “Mulah sya majar maneh leuwih, ja sya bayu bayu aing, had(p) had(p) aing, hurip hurip (p) aing, aci aci aing, dewata dewata aing, patanyjala patanyjala aing, cakrawati cakrawati aing. Inya aing inya syia, Inya syia inya aing.”

Sakitu bayu sabda hdap. Ya tan a aci Jatinistmen, teu kadenge jati remwana, ri riga jati niskala.

Apet ma ngawindu larang, si nuta danisdya, wi(ha) cwarnilas teulu suniras. Mana adras linglang jiwana, Jauhna wineh ku riga danuh ring kibas, marem manuharemngakeun, t(eu)lu gana wiksuh manurihan, ta wanaditya pada ma.

Yateka waya di sa(k)si, raga alit ta yata na Jatinistmen, teka pet rasa pet cinta, pet had(p) pet sabda di jeba sabda, pet bayu di jeba (ba)yu sabda hda(p).

Ujar sira: “Ah bayu sabda had(p), inya keh aing nu mangka kumapa eta. Leu(m)pang (ng)aing kanyahwaan, datang aing tan kahyahwaan, tekang waya di sa(k)si, apan aing i(ta)nanya aci Jatinistmen, aci Prabu (ci cu) Cakrawati. Inya ngara(n)na lamun ta: bayu dibaywan sabda disabdaan deui, Had(p) dihdapan deui, Hurip dihuripan deui, herang diherang(ng)an deui, Jati dijatyan deui, niskala diniskalaan deui, alit dialitan deui, lenyep dilenyepkeun deui, Tali(ng)nga ditali(ng)ngakeun deui, le(m)pang di leumpangkeun deui, Geuing di geuingkeun deui. Dungkuk iyeuna, lekah mangan nginum, aguna magaway.

Aing mana yukti, mana wastu bayu sabda hdap(a). Syanu purah ngawaskeun, Sa(ng) Manwan ma nu dipitegelan. Sang Manwan nulis manwan, tinulis Sang manwan kahanan papa, na panwangtwan, nyarita dicaritakeun.

Aing nu ma(ng)hanakeun. Aing hurip wisesa Sang Manwan. Ya sina(ng)gguh ngajati remsa(n) niskala. Uh rem uh basa luput sarba nma, uh karwa(ng)twanna ma tu(ng)gal niraga.

Sakitu geugeus na Jatiremsan(a), di raga Jatiniskala. Byakta Iwirnya raga dewata niskala, Katwangtwan ku na waktek dewata kabeh.

“Aing ma tan kanyahwaan. Lamun ngajati remsan di manusa, Byakta iwirnya, Kadi manusa katwa(ng)twan, Ku wwang buta manusa. Apan bisa nyamuni, Sang Hyang Rampes, Aci Jatinistmen, aci Prabu Cakrawati, Tan kna tinuduh(h)an, deneng mula murtinya, deneng buta manusa.”

Nu katuduh raga nu ganal rupa manusa, nu keuna dingaranan di manusa. Yata katuduh Prabu Cakrawati,  K(eu)na ti nuduhan deneng, ragu na raga di manusa, Euweu(h) keneh sawake num ajar inya.

U di wiku manarawang, U di ratu manarawang, mana majar inya. U di janma manarawang, Mana majar inya.

Wwang buta manusa ma(na) tan wruh. Marukan lain hurip bumi, hurip buwana.

Ditamakeun kaulinan(n)ana, ditamakeun bebegiganan, manten ngabage ngabanycana. Nu mangka inya tan kawruhan. Ya sa(ng)kan aja nemu rampes, Keuna ku na papasang(ng)an, ngabamswa maring wwat gwanggang, kapanggih wwat ugal-eugil, tata duuman watek, Wwang pungung sakitu.

“Ya sakini aing inya, nu tan karasa bayu sabda hda(p). Aja kalingane waya, nu rampes mannan aing.” Ujarna ta: “Ah karah had(p) pet, hana sakini rampes, had(p) pet(a) karah, hengan aing na wisesana. Waya deui ngara(n)na, mana aci ku nu aci, nya mana aing wisesana, Ku nu wise(si su)sa ngaran(n)a.”

Ujar Aci Jatinistmen: “Bayu sabda had(p), waya aing nu wisesa, na tata anggeus matingtim, di jeba patingtiman, di jeba ning dewata, di jeba bayu sabda hda(p). matangyang Sang Manwa, Sang Maha Sarira. Ya dina alit  ning bayu sabda hda(p). Yata manapet metu sakeng tan hana. Ya mana rasa ci(n)ta, Hdap bayu sabda, bray bayu sabda, bray kalwar wkas tuna, sabda niskala. Sakecap nyata pet rahasyea, siwah tatwa maya, tan(a) tunggal bayu sabda hda(p), tunggal ni(ng) deuleu, tunggal ning denge.

Uh anggeus nywawana sabda, Nywawana had(p),  Nywawana bayu, Nywawana kade(ng)nge, Nyawawana kajeueung, Na aci Jatinistmen. Yata ngarana bayu sabda had(p), tunggal di gurip jati ning wisesa, Watek  nistemen.”

Yata sakitu na tegeng Jatiremsan, uh ya putu remsa(n) niskala, Uh nya mana pawekas na sabda tunggal, Ah na sabda nya ngaran(n)a. Saikang sangamwa sanidwa, maletwa sastra maswang na ika, na sabda kapigang sang uninga hengan. Pun (***)

 Koropak 422,
Disadur Oleh : Agus Setia Permana
Dari : Gambaran Kosmologi Sunda, Undang A Sudarsa dan Edi S. Ekadjati, Pustaka Kib;at Utama, Bandung - 2006 

Gunung Sepuh

Hatur Punten

Untuk perbaikan dan sarana dimohon untuk tinggalkan PESAN, Jawaban dan Hasinya dapat dilihat di BLOG SANG RAKEAN. Hatur Nuhun



Rajah Cikuray.wmv by Agus 1960